Literacki Nobel 2021: kim jest Abdulrazak Gurnah?
No i jest literacki Nobel dla pisarza pochodzącego z Afryki! Tyle że nie dostał go królujący na giełdzie bukmacherów Ngugi wa Thiong’o, ale urodzony na Zanzibarze Abdulrazak Gurnah, który do Europy przybył jako uchodźca.
Jak uzasadniała Akademia Szwedzka, Nobel trafia do Gurnaha „za bezkompromisową i współczującą penetrację skutków kolonializmu i losu uchodźcy, rozdartego między kulturami i kontynentami”.
To być może jeden z najciekawszych wyborów Akademii, także dlatego, że wpisuje się w pewien polityczny kontekst – tego, jak świat, Europa zwłaszcza, radzi sobie (albo właściwie nie radzi) z problemem uchodźców. Jak mierzymy się z oswajaniem tego, co dla nas obce, egzotyczne. W końcu co myślimy o sobie jako o tych, którzy kolonizują innych.
Kim jest Abdulrazak Gurnah
Abdulrazak Gurnah jest uchodźcą. Urodził się na Zanzibarze, do Wielkiej Brytanii przybył w 1968 roku jako uchodźca. Zaczął pisać właśnie wtedy jako 21-latek i w zasadzie do dziś ma jeden wielki temat: los uchodźcy, na który patrzy się przez pryzmat przede wszystkim własnej tożsamości.
W literackim świecie Gurnaha zmienia się wszystko: wspomnienia, imiona, tożsamości. Postaci znajdują się między kulturami i kontynentami, między życiem, które było, a życiem, które się pojawiło.
Anders Olsson, Akademia Szwedzka
Ten stan niepewności drenuje od środka w każdej swojej powieści. Abdulrazak Gurnah wyrywa literaturę z utartych kolein konwencjonalnych gatunków, podważa perspektywę kolonialną, żeby – jak w laudacji przekonywał Anders Olsson z Akademii Szwedzkiej – podkreślić znaczenie rdzenności, perspektywę rdzennej ludności.
Trzeci Nobel w historii dla Afrykańczyka
Literacki Nobel przyznawany od 120 lat. To trzeci literacki Nobel w historii dla pisarza z Afryki. Przed nim otrzymali go Wole Soyinka (1983) i J.M. Coetzee (2003).
Ostatnią wydaną książką jest Afterlives (2020). Żadna do tej pory nie została przetłumaczona na polski.
Telefon z Akademii zastał Gurnaha w kuchni. Był zaskoczony (jak wszyscy laureaci do tej pory), ucieszył się i szybko rozmowy nie skończył.
Dziś Abdulrazak Gurnah jest emerytem, byłym profesorem literatury angielskiej i postkolonialnej na uniwersytecie Kent w Canterbury. Zajmował się przede wszystkim twórczością takich pisarzy, jak Salman Rushdie, Wole Soyinka, Ngũgĩ wa Thiong’o.
Co ciekawe, pomógł także tegorocznej laureatce Booker Prize Nadifie Mohamed, która w 2007 roku wysłała mu swoją pierwszą napisaną powieść.
7 października 2021
