Książka pod choinkę 2022: najlepsze dla dzieci i młodzieży

Żeby napisać naprawdę dobrą książkę dla dzieci czy młodzieży, nie wystarczy taki sobie talent. Dzieci to być może najbardziej drastyczni czytelnicy – jeśli nie ma wypieków na twarzy, nie przemówią do nich żadne opowieści o tym, że autor jest znany, albo że temat ważny czy konstrukcja ciekawa. 

Doskonałe musi być wszystko. I tylko wtedy się czyta – do ostatniej chwili, błagając o to, żeby jeszcze nie gasić światła wieczorem w łóżku. Ta intensywność lektury zostaje na zawsze. Powroty i szukanie nowych lektur, od których nie można się oderwać – także.

W grudniu czytanie książek dla dzieci to jak adwentowe przygotowania do świątecznej magii. A przy okazji to świetny pomysł na książkę pod choinkę. No to kilka najlepszych w 2022 w subiektywnym wyborze, choć i te z poprzedniego roku kuszą mnie nie mniej. 

Maria Parr – mistrzyni odważnych i pewnych siebie dziewczyn 

Tonja to moja ulubiona nastolatka – wracam do niej regularnie. Jej umiłowanie szybkości przypomina mi moje rajdy dziecięcym rowerkiem z nasypu, których wspomnienie na trwałe zapisało się bliznami na moich kolanach. 

Tak, uwielbiam ją za to, że już jako 9-latka miała więcej pewności siebie niż niejedna z nas w dorosłym życiu. Mała łobuziara, jak ją nazywają w górskiej dolinie, gdzie mieszka. Zna każdego i każdy zna ją. Jej świat opowiedziany jest tak, że czytanie zamienia się w powrót do dawno zapomnianej krainy.

Marię Parr okrzyknięto nową Astrid Lindgren, ale to nie do końca prawda. Świat oglądany i opowiadany przez Tonję ma znacznie wyrazistszy rys, znacznie mocniejszą barwę i o wiele bardziej bywa zamknięty dla dorosłej perspektywy. 

Bramkarka… z kolei to kontynuacja Gofrowego serca – wzruszająca opowieść przyjaciół Leny i Kręciołka, którzy są o 3 lata starsi. W świecie 12-latków rewolucję wprowadziła zmiana trenera drużyny. Nieoczekiwanych zdarzeń jest znacznie więcej. 

Podobnie jak od Gofrowego serca… od Bramkarki… nie można się oderwać. I żeby była jasność: dorośli też szlochają w trakcie lektury. 

„Nigdy nie łam zasad” 

Powieść graficzna, w której obraz opowiada więcej niż słowa. Autor jest Australijczykiem, znanym czytelnikom w Polsce z takich książkę jak Przybysz, Opowieści z najdalszych przemieść czy Zgubione znalezione. Ich przekonywać do kolejnej nie trzeba. 

Ci, którzy jeszcze go nie znają, mogą zaprzyjaźnić się z braćmi i na świat spojrzeć ich oczami. A przy okazji dowiedzieć się, że ich wnioski z codziennego radzenia sobie ze sprawami są o niebo lepsze niż modnych dziś coachów i mentorów. 

Z najlepszych porad na kolejny rok biorę sobie szczerze do serca:

Nigdy nie przegap ostatniego dnia lata. 

Ale ślimaków też postaram się nie deptać.

Najbrzydsze dziewczyny w szkole nie płaczą w kącie

To zdecydowanie moje odkrycie tego roku. Mireille, Astrid i Hakima w facebookowym (a jakże!) głosowaniu dostają tytuł Złotego, Srebrnego i Brązowego Paszteta, czyli oficjalnie zostają uznane za najbrzydsze w szkole. 

Trochę popłakują (no ale każdy by płakał). Zaraz jednak wpadają na pomysł, który zamienia się w podróż życia i… zdobycie Paryża. Jest łzawo, ale tylko ze śmiechu. Sława tej książki zasłużona – we Francji okazała się bestsellerem, zdobyła wszystkie możliwe nagrody i ma rzesze wiernych czytelniczek i czytelników. 

To powieść drogi, o dojrzewaniu i akceptacji siebie. Jeśli ktoś wątpi, że literatura ma terapeutyczne działanie, po lekturze przestanie. Gwarantuję.

Komiks o Holocauście

Rośnie nowe pokolenie, dlatego powrót do Maus wydaje się naprawdę warty rozważenia w przypadku starszej młodzieży. Kultowa powieść graficzna w kompletnie rewolucyjny sposób opowiada o Holocauście. 

To osobista opowieść o ojcu autora – Władku Szpigelmanie, któremu w polskiej wersji głosu w tłumaczeniu udzielił Piotr Bikont (z ogromnym wyczuciem formy). Język jest tu także poddany presji, choć w kolejnej lekturze poszłam za radą Bikonta, żeby „widzieć we Władku przede wszystkim polskiego Żyda”. Kłucie w żołądku było jakby mocniejsze.

Autor dostał za ten komiks Pulitzera. Co ciekawe, Maus stał się lekturą w Czechach, Francji czy Wielkiej Brytanii. Oczywiście to lektura, która wymaga troski i mądrości instytucji oraz nauczycieli, o czym najdobitniej świadczy historia z jednej ze szkół amerykańskich.

Otóż na początku 2022 roku w jednej ze szkół w Tennessee usunięto ją z listy lektur z powodu… „epatowania wulgaryzmami i nagością”.  Oburzające? Absurdalne? Hm. W szkołach polskich uczniowie o Maus nie słyszą. Z pewnością nie z listy lektur. 

Przyjaźń w mrocznej dzielnicy Truchlin 

Po pierwszym i drugim tomie nie mogłam się oprzeć trzeciemu… Wydawało się, że do Truchlina (albo na Truchlin) – po odkryciu jego tajemnicy – już nie trzeba będzie wracać, ale sprawy się skomplikowały, kiedy okazało się, że zniknęła En. 

W dodatku ani słowem nie wspomniała wcześniej, czemu w internecie szukała Białej Komnaty? Czy przyjaźń ma sens, jeśli przyjaciele nie mówią sobie wszystkiego? 

Aż trudno uwierzyć, że dla Vojtecha Matochy seria Truchlin była literackim debiutem, tak świetnie opowiedziane są światy poszczególnych bohaterów i tak wyraziste postaci. Tempo przypomina najlepsze filmy akcji. 

Matocha jest z zawodu programistą, przez wiele lat prowadził jednak drużynę skautów, co z pewnością tłumaczy jego umiejętności kreowania postaci i autentyczność języka, którym posługują się jego bohaterowie. 

Mam szczerą nadzieję, że – wbrew zapowiedziom – to nie ostatnia część bestsellerowego cyklu i że jeszcze się na Truchlinie spotkamy. 

Warszawa do odkrycia i zakochania

Czy ktoś się zastanawiał, dlaczego Szwedzi zbudowali Ikeę właśnie na Targówku? Albo co łączy włoszczyznę z pierwszym warszawskim mostem? A wiecie, dlaczego warszawianki ubierały się kiedyś na czarno? I jak brzmią legendy warszawskie po angielsku, jeśli chcielibyśmy je opowiedzieć naszym przyjaciołom? 

Trzy kapitalne książki dla dzieci (i dorosłych) w różnym wieku to wspaniała przechadzka po Warszawie współczesnej i dawnej. Miasto do odkrywania i zakochania.

6 grudnia 2022